CNV heeft vorige week een cao afgesloten voor de medewerkers van Hema. Op zich geen groot nieuws, ware het niet dat CNV akkoord is gegaan met een cao die ervoor zorgt dat nieuwe werknemers erop achteruit gaan.
De vakbond gaf er zelf niet veel ruchtbaarheid aan, maar het was zo’n opvallende cao, dat er tóch media-aandacht voor was. De huidige werknemers worden er nauwelijks beter van. Nóg opvallender? Nieuwe medewerkers stappen in voor ongeveer 25 procent minder salaris.
Splijtzwam
Een potentiële splijtzwam, want je kunt verwachten dat Hema bij een volgende tegenvaller alles gaat doen om van die oude, duurdere werknemers af te komen of hun salaris te verlagen. Waarom werkt een respectabele vakbond als CNV hier aan mee? Ik kan mij niet voorstellen dat dit wordt bedoeld met hun slogan, ‘de vakbond die verschil maakt’.
CNV kampt, net als FNV en veel andere bonden in Europa, met gestaag dalende ledentallen. Enkele achtereenvolgende jaren waren de contributieopbrengsten lager als begroot. Dat leidde tot tekorten, die uit de verkoop van bezittingen en vermogenswinsten moesten worden afgedekt. Alhoewel een derde van de begroting is gebaseerd op inkomsten uit werkgeversbijdragen, heeft CNV anders voldoende vermogen om het risico af te dekken, in tegenstelling tot bijvoorbeeld AVV (Alternatief voor Vakbond). Maar dat kun je niet oneindig blijven doen, omdat daarmee investeringsruimte om de ledendaling te keren wegvalt. Maar voorlopig lijkt het nog geen urgente reden om ondermaatse cao’s te tekenen. Buiten dat heeft de nieuwe cao Hema nauwelijks werfkracht. Wie wil lid worden van een bond die verslechteringen afspreekt?
Weinig waarde
Er moet dus een andere reden zijn. Hema is de afgelopen decennia door eigenaren leeggezogen, door middel van te dure leningen en sale-and-leasebackconstructies op de panden, met hoge huren tot gevolg. Alhoewel het een winstgevende onderneming is, zit er behalve de ijzersterke merknaam weinig waarde in het bedrijf.
CNV tekende niet lang geleden samen met AVV een slechte cao voor de detailhandel met Inretail. Die cao geeft een veel hogere werkgeversbijdrage aan vakbonden dan de 25.000 euro van Hema. Die Inretail-cao, dát is waar Hema naartoe wil. CNV kan daar moeilijk bezwaar tegen maken, omdat ze zélf die cao hebben afgesloten. Onderhandelaar Martijn den Heijer zegt het eigenlijk zélf.
CNV is partij bij een groot aantal cao’s met FNV, maar heeft veel minder menskracht om al die onderhandelingstafels te bemensen. Eén CNV’er onderhandeld naast de ledencontacten en andere taken gemiddeld bij vijf à zes cao’s. Bij FNV dat er 2 à 3.
Niet tekenen
Voordat een vakbond een conflict aangaat zijn, er een aantal afwegingen. De belangrijkste afwegingen? Wat is mijn vakbondsmacht (of actiekracht)? Hoeveel tijd en geld gaat dat kosten? Waar haal ik die tijd vandaan en hoe verhoudt zich dit tot de (potentiële) contributieopbrengst? Gewoon niet tekenen, zoals FNV doet, is een optie die veel vakbondsonderhandelaars niet begrijpen. In de machocultuur onder onderhandelaars is je relevantie afhankelijk van getekende cao’s. Als werknemers niet goed genoeg georganiseerd zijn om actie te voeren, zou ‘geen cao’ wellicht een impuls kunnen zijn om alsnog te versterken. Maar dan moet er wel geïnvesteerd worden.
Overigens kan CNV maar op zeer weinig plekken actievoeren. Er zijn te weinig leden, verspreid over teveel werkgevers. CNV Vakmensen heeft 135.000 leden, verspreid over 500 cao’s. CNV is doorgaans afhankelijk van de actiekracht van FNV, die op veel plaatsen ook beperkt is.
Inretail
Hema zal opgaan in de Inretail-cao. De merknaam Hema blijft bestaan, maar de vraag is onder welke formule en met hoeveel directe medewerkers. Hema heeft al een succesvolle franchiseformule. CNV heeft ongeveer vijftig leden bij Hema en geen strategisch groeiplan. Vijftig leden zorgen voor ongeveer 9.000 euro contributieopbrengst.
Waarom zou CNV menskracht en geld besteden met een kleine kans op winnen, terwijl de handtekening 25.000 euro oplevert? CNV heeft HEMA en het personeel opgegeven.
