Ik schreef al eerder iets over IKEA, met name de universele handleidingen zonder taal intrigeerden mij. Ik zou natuurlijk over belastingontwijking, werknemersrechten, of het dubieuze verleden van de oprichter kunnen schrijven, maar dat weten we wel. Mijn vele verhuizingen maken mij tot een noodgedwongen Ikea kenner. Ik was onlangs bij IKEA in Haparanda Zweden. Die ziet er precies zo uit als vestigingen die ik eerder in Nederland en België bezocht. De folder, de doolhof lay-out, bewegwijzering, het restaurant menu, de producten (en hun Zweedse namen), de prijskaartjes, de uniformen, zelfs de meetlintjes, alles is in principe gelijk. In de designs herken je Scandinavische cultuurelementen. In het menu ook: zalm en Zweedse gehaktballetjes vindt je in elke winkelrestaurant, waar ook ter wereld. De kleine supermarkt bij de uitgang is gevuld met Zweedse producten. Ik zag in Zwolle dat het typisch Zweedse “lördag godis” (zaterdag snoep) niet eens meer wordt vertaald. De enige verschillen zitten in de gebouwen (1 of 2 verdiepingen), taal en in België verkopen ze ook alcohol.
Kennelijk is het bedrijf er in geslaagd om één uiterst gedetailleerd, ogenschijnlijk cultuurgebonden concept bijna wereldwijd tot een succes te maken. Dat lukte McDonalds, Burgerking en anderen overigens ook. In Nederland maakt men zich zorgen hoe vluchtelingen onze cultuur bedreigen.Vluchtelingen die zich waar ook ter wereld met herkenning ten ruste zullen leggen op een Jömna of Moshult matras. (Ja, ze leveren niet alleen bedden maar schenken ze ook aan vluchtelingen kampen in het Midden-Oosten). De grote multinationals laten niets na om hun thuisland cultuur zonder noemenswaardig bezwaar aan de wereld op te dringen. Maar dit ter zijde.
Laatst zei een niet nader te noemen buitenlandse collega naar aanleiding van mijn verhaal over de dringende vernieuwing van de vakbond: “dat past niet in onze cultuur”. Waarom zitten vakbonden gevangen in een cultuur waar multinationals en consumenten zich niet aan schijnen storen? En welke cultuur is dat dan?