Litouwen is in oppervlakte ongeveer 1,5 keer groter dan Nederland, maar heeft slechts 2,9 miljoen inwoners. Het inwonertal daalt snel, veel jonge mensen migreren binnen de EU op zoek naar een beter bestaan. Litouwen heeft zwaar geleden onder de Sovjet bezetting en was misschien juist daarom de eerste Sovjet republiek die zichzelf na de val van de muur op 11 maart 1990 onafhankelijk verklaarde. Ook dat ging niet zonder doden en gewonden. Ineens moest er een democratische staat worden gebouwd door een bevolking waarvan alleen de ouderen zich nog vrijheid konden herinneren. Uzupis is een piepklein wijkje in Vilnius. Kunstenaars, paradijsvogels en krakers namen de zwaar verwaarloosde en verkrotte wijk over en maakten het weer bewoonbaar. Het werd een centrum waar geëxperimenteerd werd met datgene wat veel Litouwers niet kenden: vrijheid. Op 1 april 1997 riepen de bewoners de onafhankelijke republiek Uzupis uit. Of het een grap of serieus was blijft onduidelijk, maar het was en is zeker nog onderdeel van het vrijheidsexperiment. Evenals de prachtige grondwet, die in zijn absurditeit de kern van vrijheid raakt. Het recht om te huilen, om dood te gaan (niet verplicht), om nutteloos of onbegrepen te zijn, om alles of juist niets te begrijpen, om je niet altijd bewust te zijn van verplichtingen, om gelukkig, ongelukkig en niet bang te zijn maken -evenals bovenstaande titel- deel uit van de 41 artikelen.
Een jonge barman in het prachtige Vilnius vertelde mij over zijn eerdere verblijf in Londen. Zes dagen per week werken en het meeste geld gaat op aan de huur van een slaapkamer die je met drie vreemden deelt. En een betaalbare slaapplek ligt dan ook nog een uur reizen van je werk. Slapen en werken en hopen dat er wat centen overblijven. Volgens hem kun je in Litouwen met veel minder veel plezieriger leven. Hij is er dan ook van overtuigd dat als er voldoende werk is, iedereen uiteindelijk terugkomt. Een schril contrast met de meest al oudere vakbondsmensen die ik sprak. Zij zien nauwelijks perspectief. Alhoewel Litouwen de best presterende economie van de voormalige sovjet landen heeft, is de werkloosheid 17% en het gemiddelde nettoloon zo’n 400 EUR. Wonen, gezondheidszorg, OV is allemaal erg goedkoop, de dagelijkse boodschappen niet. Het gevolg is grote ontevredenheid en een slechte belastingmoraal. Dus trekken jongeren weg en blijven sjoemelende ouderen achter. De fiscale basis van het land kraakt in zijn voegen en de EU past flink bij (is ook wel zo eerlijk want de rijkere landen profiteren van de goedkope arbeidskrachten). Ik hoop dat de barman gelijk heeft en iedereen terugkomt om in vrijheid te genieten van dit prachtige land en de Uzupis droom te leven. Want volgens artikel 31 van de Uzupis grondwet is een ieder verantwoordelijk voor zijn eigen vrijheid. De barman had dat goed begrepen.