Jumbo staat al tijden onder druk vanwege dieronvriendelijke kiloknallers. Door acties van wakker dier veranderde langzaam de publieke opinie en uiteindelijk ook het koopgedrag van consumenten. Hierdoor moest Jumbo het assortiment aanpassen. Ze zijn nu eenmaal gevoeliger voor verkoopcijfers dan voor acties. Dat blijkt ook wel uit de reactie van Jumbo op acties van de bonden. Als het geen impact heeft op de verkoop dan nemen ze de imagoschade voor lief. Jumbo heeft gekozen voor wat bij Een Vandaag de alternatieve route wordt genoemd. Een route waarbij de arbeidsvoorwaarden niet meer worden onderhandeld door onafhankelijke partijen, maar in huis. De OR wordt daarbij feitelijk ingezet als gele vakbond. Volgens Martin Visser zijn er inmiddels 135 werkgevers die die alternatieve route volgen. Het is volgens hem een nagel in de doodskist van de vakbeweging. Want de bonden hebben te weinig actiekracht om een positie af te dwingen.
Voor mij is de grote vraag of niet het omgekeerde het geval is. De bonden leunen sterk op traditionele sectoren waar de bulk van de leden zitten. Veel van die sectoren fragmenteren en krimpen waardoor die oude vakbondsbastions aan betekenis verliezen. Omdat daar (te) weinig gebeurt zitten werkgevers in sectoren met een lage organisatiegraad bepaald niet te bibberen op hun stoel als de FNV iets roept. Met als gevolg dat bonden zich konden laten uitspelen en uiteindelijk vaak bij het kruisje moesten tekenen om eventuele schade te beperken.
Sinds de acties van de schoonmakers is daar verandering in gekomen. Zij hebben Nederland laten zien dat er wel degelijk wat te winnen valt. Die gedachte breidt zich langzaam uit naar andere sectoren. Er zijn de laatste jaren succesvolle acties gevoerd op plaatsen waar dat niet tot nauwelijks eerder gebeurde. Niet alleen schoonmakers maar ook jongeren zijn succesvol georganiseerd. Bij IKEA is onlangs de hegemonie van de door IKEA zelf opgerichte vakbond WIM doorbroken. Dat zijn geen stuiptrekkingen van een stervende organisatie, maar juist de eerste adem van een nieuwe organisatie. Een organisatie die niet langer tekent bij het kruisje maar probeert kracht te ontwikkelen en te groeien. Daarbij worden risico’s die eerder werden vermeden nu ten volle genomen. Dus ja, dat gaat ook wel eens mis. Maar wie het risico van verlies niet durft te nemen wordt nooit een winnaar.
Het is moeilijk om succesvolle acties te organiseren als de werkgevers kunnen vluchten naar de rechter. Omdat Nederland geen stakingsrecht kent gokken werkgevers op een werkgeversvriendelijke rechter en komen er soms mee weg, zoals bij KLM. Doorgaans geframed als “werkgever sleept bonden voor de rechter”. In werkelijkheid slepen ze hun eigen personeel voor de rechter. Dat lukte Jumbo niet. Al hun Eisen werden afgewezen.
Dus vluchten ze naar een ander scenario. Het personeelsbestand bestaat een handjevol vaste krachten, veel tijdelijke contracten en bakken vol (Poolse) uitzendkrachten. Een systeem dat wordt gedreven door de angst om je werk te verliezen. Alleen moedige mensen durven de strijd aan te gaan. Omdat ze een minderheid zijn kan Jumbo ze de rug toe keren, hekken plaatsen zodat ze hun collega’s niet kunnen beïnvloeden. De OR inzetten als stakingsbreker.
Het recht om je door een onafhankelijke vakbond te laten vertegenwoordigen is een mensenrecht. Vrije onderhandelingen, actievoeren en staken ook. Daarom dienen consumenten zich minstens net zo druk te maken om werknemers rechten als om dierenrechten. Steun de stakers en koop geen menselijke “kiloknallers”