Gig economy, achter de façade van dit hippe woord gaat een weerbarstige werkelijkheid schuil. ‘Heitje-voor-een-karweitje-economie’ dekt de lading veel beter.
De deurbel ging. Er stonden twee kinderen in padvindersuniform op de stoep. Ze wilden een klusje voor je doen. Dat koste een “heitje”. Vijf stuivers dus een kwartje: “Heitje voor een karweitje”. Zo leerden de kinderen in noden te voorzien en werd de clubkas gespekt. De beste padvinders konden een extra isigne op hun mouw spelden.
Vandaag de dag is bijna hetzelfde verdienmodel doorontwikkeld naar internetplatforms en algoritmes. Jij hebt trek, een restaurant heeft een afhaalmenu, het platform brengt vraag en aanbod bij elkaar en regelt een fietskoerier. Die fietskoerier is de padvinder, de clubkas een groot internet bedrijf. Dat lijkt een niche in de economie. Maar Amazon, Bol, Expedia, Bax, en nog vele anderen werken volgens hetzelfde principe. Overal zit ergens in de keten een soort padvinder die zo hard mogelijk moet fietsen om een onderscheidingsteken te verdienen. Het wordt zo georganiseerd dat de zwaksten het meeste risico dragen en de top van de piramide alleen incasseert.
In de bouw is een traditionele aannemer al lang geleden veranderd in een coördinatieplatform van onderaannemers en zzp-ers. Het enige nieuwe is de tussenkomst van internet platforms en algoritmes.
De kern van het verdienmodel is gelijk: maak zoveel mogelijk direct personeel aannemer of zzp-er waardoor je risico’s en lasten afschuift. Daarmee gaan de totale premieopbrengsten omlaag en wordt ons hele collectieve systeem ondermijnd.
Dat is niet het enige nadeel. Bedrijven schermen met het idee dat jonge mensen best het ondernemersrisico willen aangaan. Maar ondernemersrisico is een risico dat je moet calculeren in je prijs. Tegen welke prijs kun je diensten leveren waarbij je de risico’s zo klein mogelijk wilt houden en ook je “niet declarabele kosten” kunt dekken? Dat doe je met voorzieningen in je prijsstelling. Tot slot kom je de prijs in onderhandelingen overeen.
Een Deliveroo bezorger krijgt 4,75 euro per bezorging. Bij een gemiddelde van 3 bezorgingen per uur is dat van omzet 14,25 Euro per declarabel uur. Al is de vraag of ze 3 opdrachten per uur überhaupt kunnen halen. Los van het feit dat keihard racen door de stad gevaarlijke verkeerssituaties oplevert; zowel voor de koerier als de andere weggebruikers.
Van dit tarief moet je het volgende betalen:
-Inkomstenbelasting
-BTW
-Arbeidsongeschiktheidsverzekering
-Ongevallen verzekering
-pensioenvoorziening
-Administratie
-Afschrijving en onderhoud fiets
-Smartphone contract
-registratiekosten
Pas dan weet je dat je voor een schijntje fietst en daar ook nog vakantie en dergelijke van moet betalen. Want niet fietsen is geen geld.
Deliveroo krijgt een minimum van 6,50 per order van de restaurateur en de klant samen. Dat lijkt een schamel bedrag, maar buiten de fietsers zijn er nauwelijks kosten. In 2015 trapten zo’n 25,000 bezorgers 24 miljoen winst in de pocket van de eigenaren. En dat was vanwege investeringen een slecht jaar.
Wat wordt geduid met gig- of platform-economie is feitelijk een systeem waar de prijs vaststaat en degenen met de zwakste onderhandelingspositie de meeste winst genereren. En denk nou niet dat het alleen jonge avontuurlijke fietskoeriers zijn. Professionals in de zorg worden op een zelfde manier behandeld door verzekeraars. En het woekert verder door in de economie tot we allemaal padvinders zijn geworden die voor een heitje een karweitje mogen doen.